ساعتي بعد از نشست شوراي همكاري، ترامپ در نشست بزرگ‌تري شركت كرد كه سعودي‌ها آن را براي حضور ترامپ تشكيل دادند؛ نشستي با حضور سران و مقامات ارشد 50 كشور عربي و اسلامي.نتيجه نشست ديروز كه پشت‌درهاي بسته برگزار شد، يك يادداشت تفاهم امنيتي بود كه رسانه‌هاي عربي با سروصداي زيادي امضاي آن را اعلام كردند.
براساس اين تفاهمنامه، كشورهاي حاشيه خليج‌فارس متعهد شده‌اند مانع تأمين مالي گروه‌هاي تروريستي در كشورهاي‌شان شوند؛ موضوعي كه بسياري از نهادهاي امنيتي و اطلاعاتي در سراسر جهان بر آن تأكيد دارند. طبق گزارش‌هاي امنيتي و پژوهش‌هاي دانشگاهي متعدد منتشر شده طي يك دهه اخير، كشورهاي عرب منطقه خليج‌فارس به‌خصوص عربستان و قطر، منبع تأمين مالي گروه‌هاي تروريستي تكفيري فعال در خاورميانه هستند.
تشكيل يك سازمان امنيت دسته‌جمعي، موسوم به «ناتوي عربي» موضوع ديگري بود كه ديروز در نشست رئيس‌جمهور آمريكا و سران شوراي همكاري خليج‌فارس مورد بحث قرار گرفت. جزئياتي از مذاكرات طرفين در مورد اين سازمان منتشر نشده است. ايده ايجاد چنين سازماني اواخر دوره رياست‌جمهوري باراك اوباما و در برابر آغاز مذاكرات هسته‌اي قدرت‌هاي بزرگ با ايران و رفع تحريم‌هاي بين‌المللي آغاز شد. پيش از اين، در سال‌هاي 2015و 2016باراك اوباما در سفر به رياض، در مورد تشكيل اين سازمان با اعراب به مذاكره نشسته بود. تجهيز كشورهاي عرب خليج‌فارس به سلاح‌هاي پيشرفته آمريكايي و موشك‌هاي پاتريوت بخشي از مذاكرات دو طرف طي اين مدت بوده است.
فارغ از همكاري‌هاي امنيتي و تجاري ميان آمريكا و كشورهاي عربي، ماجراي روابط اين كشورها با ايران به يكي از موضوعات محوري مذاكرات ترامپ با سران شوراي همكاري خليج‌فارس تبديل شد. روز قبل از آن نيز ركس تيلرسون، وزير خارجه آمريكا در نشست مشترك خبري با عادل جبير، همتاي سعودي‌اش ايران را به حمايت از تروريسم در منطقه متهم كرده بود. او در عين حال، خطاب به اعراب گفت كه آمريكا در برابر تهديدهاي ايران، در كنار آنها خواهد بود و قرارداد 110ميليارد دلاري فروش سلاح از سوي واشنگتن به رياض در همين راستا قرار مي‌گيرد.
- سخنراني كليدي ترامپ
از چندين روز قبل، موضوع سخنراني دونالد ترامپ در جمع سران 50كشور عربي- اسلامي در رياض مورد توجه رسانه‌ها، هم در غرب و هم در جهان عرب بوده است. رسانه‌هاي غربي اين سخنراني و به‌طور كلي انتخاب عربستان به‌عنوان نخستين مقصد سفرهاي خارجي ترامپ را نشانه ديگري از رفتارهاي دوگانه او تفسير كردند؛ چرا كه او بارها عليه اسلام و مسلمانان تندترين موضعگيري‌ها را داشته است. رسانه‌هاي عربي به‌خصوص در عربستان اما حضور ترامپ و سخنراني او در جمع كشورهاي مسلمان را نشانه قدرت عربستان در گرد هم آوردن اين كشورها خوانده‌اند.
ترامپ طي حدود يك سال رقابت‌هاي انتخاباتي‌اش بارها خواستار ممنوعيت ورود مسلمانان به خاك آمريكا شده بود و زماني كه پيروز ميدان شد، خود دست به اقدام زد و ورود اتباع 7كشور مسلمان به آمريكا را ممنوع كرد. او حتي بارها از «نفرت شديد» اسلام و مسلمانان نسبت به آمريكا و آمريكايي‌ها سخن گفته است. همين موضوع باعث شده تا رسانه‌هاي غربي حضور او در كشوري كه خود را «مهد اسلام» مي‌داند زير سؤال ببرند. فارغ از اين، رئيس‌جمهور آمريكا دست‌كم در 3مورد عربستان را به‌دست داشتن در حملات ترويستي 11سپتامبر متهم كرده است كه باعث مرگ حدود 3هزار آمريكايي شد.
رئيس‌جمهور آمريكا شب گذشته در ضيافت شام سعودي‌ها حاضر شد و طي سخناني كه بسياري از رسانه‌ها آن را «موعظه يك اسلام‌ستيز براي مسلمانان» ناميدند، رهبران كشورهاي عربي-اسلامي را به پياده كردن نسخه «صلح‌طلب» اسلام دعوت كرد. ترامپ سران كشورهاي حاضر در نشست را به مقابله با «افراط‌گرايي» ترغيب كرد و خطاب به آنها گفت: «برخي از كشورها در ظاهر با افراط‌گرايي مخالف هستند اما در خفا همچنان به گروه‌هاي تروريستي كمك مالي مي‌كنند.»
اين سخنان يك روز پس از آن مطرح مي‌شود كه دو طرف قراردادهايي به ارزش 380ميليارد دلار امضا كردند كه يك سوم آن مربوط به فروش تسليحات است و باقي مربوط به مبادلات تجاري و سرمايه‌گذاري در آمريكاست؛ قراردادهايي كه به گفته خود او روزي « فوق‌العاده» برايش رقم زدند. رئيس‌جمهور آمريكا قرار است در ادامه تور 8روزه خود به خاورميانه و اروپا، امروز و فردا را در سرزمين‌هاي اشغالي بگذراند و سپس به واتيكان و بلژيك هم سفر خواهد كرد.
- كشورهاي حاضر در نشست رياض
فارغ از اعضاي شوراي همكاري خليج فارس كه شامل كشورهاي عربستان، بحرين، كويت، عمان، قطر و امارات هستند، سران كشورهاي اسلامي از جمله فواد معصوم رئيس جمهور عراق، عبدالفتاح السيسي رئيس جمهور مصر، اشرف غني رئيس جمهور افغانستان، نواز شريف نخست‌وزير پاكستان، الهام علي‌اف رئيس جمهور آذربايجان و محمود عباس رئيس تشكيلات خودگردان فلسطين نيز در نشست با رئيس جمهور آمريكا حضور دارند.
رجب طيب اردوغان، رئيس جمهور تركيه، نيز به‌رغم اينكه از قبل به نشست رياض دعوت شده بود ترجيح داد در اين نشست حاضر نشود. اردوغان كه هفته گذشته به واشنگتن سفر كرده بود به خاطر مسلح كردن نيروهاي كرد سوريه از سوي دولت آمريكا، با دونالد ترامپ دچار اختلاف شديد شده است. هفته گذشته خبرها از مذاكرات پرتنش اردوغان با مقام‌هاي آمريكايي در واشنگتن حكايت داشت.
نظر شما